Καρκίνος Νεφρού

Πριν δούμε τι είναι ο καρκίνος νεφρού και οι μέθοδοι θεραπείας, ας δούμε πρώτα τα χαρατκηριστικά των συγκεκριμένων οργάνων.

Οι διαστάσεις των νεφρών είναι γύρω στα 11 με 12 εκατοστά και τα όργανα αυτά βρίσκονται κάτω από τα δύο μέρη του θώρακα, δεξιά και αριστερά της σπονδυλικής μας στήλης. Είναι πίσω από το έντερο και ακουμπούν στο οπίσθιο κοιλιακό τοίχωμα. O δεξιός νεφρός βρίσκεται λίγο πιο χαμηλά από ό,τι ο αριστερός νεφρός λόγω του ήπατος.

Οι νεφροί μέσω της ούρησης αποβάλλουν επιβλαβείς για τον οργανισμό ουσίες και έχουν τη συμβολή τους στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και των ηλεκτρολυτών (νατρίου, καλίου κλπ). Αυτό συμβαίνει αφού ο νεφρός είναι το όργανο που ρυθμίζει τη διακίνηση και επαναρρόφηση νερού, γλυκόζης και  αμινοξέων, ουσίες μείζονος σημασίας για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού μας.

Ένα επίσης πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό των νεφρών είναι η παραγωγή ορμονών, όπως η ρενίνη, που είναι καθοριστική για την αρτηριακή πίεση, καθώς και η ερυθροποιητίνη, βασική ορμόνη παραγωγής των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΝΕΦΡΟΥ – ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

• Ο νεφροκυτταρικός καρκίνος (RCC) αποτελεί το 90% όλων των νεφρικών κακοηθειών
• Το 20-30% θα πρωτοεμφανιστεί με μεταστατική νόσο
• Το 20% μετά νεφρεκτομή θα αναπτύξουν υποτροπή ή/και μεταστατική νόσο
• Υψηλή επίπτωση σε Ευρώπη, Βόρεια Αμερική και Αυστραλία, ενώ
• Χαμηλή σε Ινδία, Ιαπωνία, Κίνα και Αφρική, όπως και θνητότητα (γενικότερα σε Ασιάτες και Αφρικανούς)
• 10ος πιο κοινός καρκίνος στην Ευρώπη
• 75% με Ca νεφρού > 60 ετών
• 6ος σε συχνότητα καρκίνος σε άνδρες και 9ο στις γυναίκες στη Βρετανία
• Από 2007-2030 υπολογίζεται αύξηση στην επίπτωση καρκίνου νεφρού 27% και 18% σε άνδρες και γυναίκες, αντίστοιχα
• διπλάσια θνητότητα στους άνδρες/γυναίκες λόγω:
  – Καπνίσματος
  – Έκθεσης σε βιομηχανικά καρκινογόνα
• Παχυσαρκία. 30% περιπτώσεων RCC σε υπέρβαρους στην Ευρώπη

• Αντιστρόφως ανάλογη συσχέτιση μεταξύ σωματικής άσκησης και κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου νεφρού
• Κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μειώνουν τον κίνδυνο
• Συσχέτιση μεταξύ μακροχρόνιας υπέρτασης και κινδύνου εμφάνισης καρκίνου νεφρού
• Μεγαλύτερος κίνδυνος όταν υπάρχει υπέρταση και παχυσαρκία μαζί (ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου!!!)

ΚΑΚΡΙΝΟΣ ΝΕΦΡΟΥ – ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η πλειονότητα των περιπτώσεων ασυμπτωματικοί. Σπάνια:

• Αιματουρία
• Πόνος στην οσφύ
• Ψηλαφητή μάζα
• Συμπτώματα από μεταστάσεις (πχ βήχας σε πνευμονική μετάσταση)

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΓΚΩΝ ΝΕΦΡΟΥ

Κακοήθεις: 3 μείζονες ιστολογικοί υπότυποι (Ca)

Α) διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα (80-90\%)

Β) θηλώδες (10-15\%)

Γ) χρωμόφοβο (4-5\%)

Kαλοήθεις

Α) Αγγειομυολίπωμα

Β) Ογκοκύττωμα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΝΕΦΡΟΥ – ΔΙΑΓΝΩΣΗ

1.H ευρεία χρήση του υπερηχογραφήματος έχει αυξήσει τον αριθμό των τυχαία ανιχνευόμενων νεφρικών όγκων.
2.Αξονική τομογραφία. Eξέταση εκλογής για επιβεβαίωση της διάγνωσης και σταδιοποίηση πρωτοπαθούς νεφροκυτταρικού καρκινώματος άμεσα μετά την ανεύρεση μάζας νεφρού σε υπερηχογράφημα.

Ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν αμφιλεγόμενες απόψεις, λόγω:

• Λαθών δείγματος
• Υψηλής ευαισθησίας επί του αποτελέσματος, αλλά πιθανά ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα
• Πιθανότητα για διασπορά νόσου

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΝΕΦΡΟΥ – ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ρομποτική Νεφρεκτομή

Ο καρκίνος του νεφρού μπορεί να τύχει ίασης, η οποία κατορθώνεται σχεδόν αποκλειστικά από τη ριζική χειρουργική εξαίρεσή του (ο νεφρός και ο όγκος του με όλο το περινεφρικό λίπος). Η ριζική αφαίρεσή του μέσω του ρομποτικού συστήματος DaVinci (ρομποτική νεφρεκτομή), απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία και λεπτότατους χειρισμούς.

Για τους παραπάνω λόγους, αλλά και εξαιτίας του γεγονότος πως ο νεφρός βρίσκεται πλησίον μεγάλων αγγείων (αορτή, κάτω κοίλη φλέβα), αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερης εκπαίδευσης και αποκτηθείσας εμπειρίας με άριστα αποτελέσματα, όσον αφορά στην επιβίωση των ασθενών με εντοπισμένο καρκίνο του νεφρού.

Και στις 2 επεμβάσεις (ρομποτική νεφρεκτομή και ρομποτική νεφροουρητηρεκτομή) η έξοδος από το νοσοκομείο πραγματοποιείται 2 ημέρες μετά την επέμβαση, ενώ η πιθανότητα μετάγγισης τέτοιων ασθενών σχεδόν είναι παρελθόν με αυτή την τεχνική. Καθότι δεν υπάρχει τομή σε αυτό το χειρουργείο, το οποίο πραγματοποιείται μέσω οπών, δεν υφίσταται μετεγχειρητικός πόνος και η επάνοδος στις καθημερινές δραστηριότητες είναι εξαιρετικά ταχεία.

Η τρισδιάστατη άποψη του χειρουργικού πεδίου, η σταθερότητα και ακρίβεια των ρομποτικών βραχιόνων και οι πολλαπλοί άξονες κινήσεων προσφέρουν τα μέγιστα γι’ αυτή τη συγκεκριμένη επέμβαση, το δε κόστος έχει ελαττωθεί προσφέροντας πολύ λογικά οικονομικά πακέτα νοσηλείων.

Και οι 2 παραπάνω επεμβάσεις (ρομποτική νεφρεκτομή και ρομποτική νεφροουρητηρεκτομή) μπορούν να πραγματοποιηθούν και λαπαροσκοπικά.

Η εξέλιξη της ογκολογικής ουρολογίας επεκτάθηκε στη χειρουργική του νεφρού, καταφέρνοντας να αφαιρείται ο όγκος με διατήρηση του νεφρού. Υφίστανται ενδείξεις, όπως:

• Απόλυτες: ανατομικός ή λειτουργικός μονήρης νεφρός
• Σχετικές:
  α) συνθήκες που μπορεί να απειλήσουν τη μελλοντική λειτουργικότητα του ετερόπλευρου νεφρού, πχ Σακχαρώδης διαβήτης, Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, υπέρταση κλπ
  β) κληρονομικές παθήσεις με υψηλό κίνδυνο προσβολής από όγκο του άλλου νεφρού, πχ νόσο Von-Hippel Lindau

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΡΙΚΗΣ ΝΕΦΡΕΚΤΟΜΗΣ

• Για όγκους < 4 εκ → παρέχει διαστήματα ελεύθερα νόσου και επιβίωση παρόμοια με αυτά της ριζικής
• Ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ριζική νεφρεκτομή σε σχέση με αυτούς που έχουν υποστεί μερική νεφρεκτομή, πιθανώς να έχουν αυξημένο κίνδυνο επιδείνωσης της νεφρικής λειτουργίας, που οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια!!!
• Ασθενείς με όγκους ακόμα και μέχρι 7 εκ, που έχουν υποβληθεί σε μερική νεφρεκτομή → ίδια καλά ογκολογικά αποτελέσματα με αυτoύς με ριζική νεφρεκτομή

Η ρομποτική μερική νεφρεκτομή πραγματοποιείται διεθνώς σε μικρούς σχετικά όγκους (μέχρι 4 εκατ.) και μακριά από τα αγγεία του νεφρού. Η αφαίρεση μεγαλύτερων όγκων (μέχρι και 6,5 εκατοστά) και κοντά στα μεγάλα αγγεία απαιτεί απόλυτη εμπειρία, συντονισμό μεταξύ των μελών της ομάδας, συγχρονισμό αποφασιστικών χειρουργικών κινήσεων και ταχύτητας, και εξαιρετικά εκπαιδευμένο αναισθησιολογικό team, ώστε να μην ισχαιμίσει ο νεφρός.

Επίσης, σε περίπτωση συνδρόμου πολλαπλών όγκων και στους 2 νεφρούς πάση θυσία θα πρέπει να διατηρούνται οι νεφροί, ώστε ο ασθενής να μην υποβάλλεται σε ακρωτηριαστικά χειρουργεία ολικής αφαίρεσης νεφρού και να παραμείνει ΆΝΕΦΡΟΣ! Έτσι, στον ασθενή αυτόν πραγματοποιείται ρομποτική μερική νεφρεκτομή και ο ασθενής αυτός διατηρεί τους νεφρούς του, ενώ και το επίπεδο διαβίωσής του εξαιρετικό, καθώς και η ελπίδα του για λαμπρό μέλλον υπαρκτή με ποιότητα ζωής. Η χειρουργική αυτή αποτελεί δείγμα εξελιγμένου και προοδευτικού ρομποτικού ουρολογικού χειρουργικού επιτεύγματος!

Άλλες τεχνικές εξαίρεσης του καρκίνου νεφρού μη χειρουργικές

A. Κρυοθεραπεία (Cryotherapy), Ραδιοσυχνότητα ή Ραδιοκύματα (Radiofrequency)

Πραγματοποιούνται σε:

• Μικρούς καρκίνους νεφρού (< 3 εκ.)
• Ηλικιωμένους ασθενείς
• Ασθενείς με αυξημένο διεγχειρητικό κίνδυνο
• Σε νεφρούς με πολλαπλούς όγκους αμφοτέρως
• Σε μονήρη νεφρό

Πρόκειται για εισαγωγή βελόνας, μιας ή περισσότερων ανάλογα με το μέγεθος του όγκου, που εισάγεται μέσα στον καρκίνο και ο τελευταίος νεκρώνεται, στη μεν κρυοθεραπεία μέσω ψύξης στη δε ραδιοσυχνότητα μέσω θερμικής νέκρωσης. Προς το παρόν δεν υποκαθιστούν τη χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου νεφρού αλλά εφαρμόζονται σε ασθενείς με τις πιο πάνω ενδείξεις.

B. Χειρουργική θεραπεία καρκίνου νεφρού με μετάσταση

 Μεταστασεκτομή θα πρέπει να εφαρμοστεί σε:

• αρρώστους με υπολειμματική και εξαιρέσιμη μεταστατική νόσο, που έχουν σταθεροποιηθεί ή υπακούσει σε προηγηθείσα θεραπεία
• μονήρη υποτροπή στην κοίτη του αφαιρεθέντος νεφρού με τον καρκίνο
• περιορισμένο αριθμό μεταστατικών εστιών, και φυσικά
• ο ασθενής να βρίσκεται σε καλή γενική κατάσταση, ώστε να βελτιωθεί η πρόγνωση.